Difference between revisions of "Grote roze zeepok"
From Coastal Wiki
| (34 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
| − | + | __NOTITLE__ | |
| − | + | {{Kader4|Naam=Grote roze zeepok | |
| − | {{ | + | |Foto= <div style="padding:0em 0em 0em 0em"> |
| − | + | [[Image:Grote_roze_zeepok.jpg|caption|right|150px|]]<span style="color:#FFFFFF">Foto: Marco Faasse (www.acteon.nl)</span></div> | |
| − | De grote roze zeepok ''Megabalanus coccopoma'' was oorspronkelijk enkel te vinden langs de | + | |abstract= |
| − | + | De grote roze zeepok ''Megabalanus coccopoma'' was oorspronkelijk enkel te vinden langs de westkusten van Centraal- en Zuid-Amerika. Deze zeepok werd in Europa voor de eerste maal waargenomen in 1851, op de romp van een schip aangemeerd in Le Havre, Frankrijk. Bij ons nam men deze exoot voor het eerst waar in 1997 op boeien vóór de Belgische kust. De grote roze zeepok is een opportunistische soort en maakt deel uit van de vaste aangroeigemeenschap van scheepsrompen en andere harde oppervlakken. Bovendien treedt deze zeepok in competitie met inheemse zeepokken.}} | |
| − | }} | + | {{kader3}} |
| − | |||
<P> | <P> | ||
<Br> | <Br> | ||
| − | |||
<Br> | <Br> | ||
<P> | <P> | ||
| − | |||
===<span style="color:#00787A">Wetenschappelijke naam</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Wetenschappelijke naam</span>=== | ||
| − | [http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=149682 ''Megabalanus coccopoma'' (Darwin, 1854)] | + | [http://www.marinespecies.org/berms/aphia.php?p=taxdetails&id=149682 ''Megabalanus coccopoma'' (Darwin, 1854)] |
<P> | <P> | ||
| Line 25: | Line 22: | ||
===<span style="color:#00787A">Oorspronkelijke verspreiding</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Oorspronkelijke verspreiding</span>=== | ||
| − | Oorspronkelijk kwam de grote roze zeepok voor langs de Centraal- en Zuid-Amerikaanse kusten van de tropische Stille Oceaan | + | Oorspronkelijk kwam de grote roze zeepok enkel voor langs de Centraal- en Zuid-Amerikaanse kusten van de tropische Stille Oceaan <ref name=one>Kerckhof, F.; Cattrijsse, A. (2001). Exotic Cirripedia (Balanomorpha) from buoys off the Belgian coast. Senckenb. Marit. 31(2): 245-254. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=25318 details]</ref>. Deze zeepok is een opportunistische soort die zich het best vestigt in recent verstoorde gebieden, op scheepsrompen, boeien of op grote kreeftachtigen in de lage intergetijdenzone tot op een diepte van maximaal 100 meter <ref name=two>Newman, W.A.; McConnaughey, R.R. (1987). A tropical eastern Pacific barnacle, ''Megabalanus coccopoma'' (Darwin), in southern California, following El Niño 1982-83. Pacif. Sci. 41 (1-4). [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=204522 details]</ref>. |
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 32: | Line 29: | ||
===<span style="color:#00787A">Eerste waarneming in België</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Eerste waarneming in België</span>=== | ||
| − | Tijdens een studie over de aangroeigemeenschap op boeien voor de Belgische kust, vond men in 1997 voor het eerst een tiental exemplaren van deze zeepok op een boei ter hoogte van de Kwintebank, op zo’n 10 kilometer uit de kust voor Nieuwpoort | + | Tijdens een studie over de aangroeigemeenschap op boeien voor de Belgische kust, vond men in 1997 voor het eerst een tiental exemplaren van deze zeepok op een boei ter hoogte van de Kwintebank, op zo’n 10 kilometer uit de kust voor Nieuwpoort <ref name=one> </ref>. |
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 39: | Line 36: | ||
===<span style="color:#00787A">Verspreiding in België</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Verspreiding in België</span>=== | ||
| − | Sinds 1997 worden exemplaren van de grote rode zeepok gemeld in onze wateren, zowel op boeien als op drijvende voorwerpen | + | Sinds 1997 worden exemplaren van de grote rode zeepok gemeld in onze wateren, zowel op boeien als op drijvende voorwerpen <ref name=one> </ref><ref name=three>Kerckhof, F.; Van Outryve, R. (2005). Verslag van de excursie naar Koksijde op 29 november 2003. De Strandvlo 25(1): 19-25. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=72346 details] </ref><ref name=four> Kerckhof, F. (2006). National report Belgium, 2005, in: ICES Advisory Committee on the Marine Environment (2006). Working Group on Introductions and Transfers of Marine Organisms (WGITMO) 16-17 March 2006 Oostende, Belgium. C.M. - International Council for the Exploration of the Sea, CM 2006(ACME:05): pp. 43-45. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=111238 details]</ref><ref name=five>Waarnemingen afkomstig van Waarnemingen.be, een initiatief van Natuurpunt Studie vzw en de Stichting Natuurinformatie. [http://waarnemingen.be/soort/view/106300?from=2007-08-31&to=2009-08-31&species=106300&prov=0&akt=0&from=1983-08-17&to=2009-08-31&prov=0 online beschikbaar], geraadpleegd op 22-7-2010.</ref>. <P> |
| − | In ons studiegebied werden in 2006 losliggende en lege exemplaren gevonden in een koelwaterinlaat van de elektriciteitscentrale van Borssele langs de Nederlandse Westerschelde | + | In ons studiegebied werden in 2006 losliggende en lege exemplaren gevonden in een koelwaterinlaat van de elektriciteitscentrale van Borssele langs de Nederlandse Westerschelde <ref name=nine>van Nieulande, F.; Raad, H.; Faasse, M. (2006). De exotische zeepok ''Megabalanus coccopoma'' (Darwin, 1854) autochtoon voorkomend bij Borssele. Het Zeepaard 66(6): 174-176. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=106306 details]</ref>. |
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 47: | Line 44: | ||
===<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>=== | ||
| − | De eerste waarneming voor Europa dateert van 1851, toen deze zeepok op de romp van een schip in Le Havre (Noordwest-Frankrijk) werd gevonden | + | De eerste waarneming voor Europa dateert van 1851, toen deze zeepok op de romp van een schip in Le Havre (Noordwest-Frankrijk) werd gevonden <ref name=six>Nilsson-Cantell, C.-A. (1932). Revision der Sammlung rezenter Cirripedien des Naturhistorischen Museums in Basel. Verh. Naturforsch. Ges. Basel. 42:103-137. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=196984 details]</ref>. <P> |
| − | In Nederland dateert de eerste waarneming van de grote roze zeepok van 1976, op boeien voor de kust van Terschelling in het noorden van Nederland. Er werden toen een tiental exemplaren verzameld. De identificatie liep echter niet van een leien dakje... Oorspronkelijk werden deze levende zeepokken geïdentificeerd als het vulkaantje ''Balanus perforatus'' | + | <div style="float:right;width:150pt;padding:0.4em 1em 0.4em 0.5em">[[Image:Megabalanus coccopoma2.jpg|caption|right|195px|]] |
| − | Een volgende gerapporteerde waarneming voor Nederland kwam pas in 2004. Toen is een dood exemplaar aangetroffen op een aangespoeld plastic vat bij Domburg in het zuidwesten van Nederland | + | <div style="text-align: right;font-size:80%">Foto: Jo O'Keefe</div></div> |
| − | Naast Frankrijk en Nederland zijn er geen gerapporteerde meldingen van deze zeepok uit andere buurlanden | + | In Nederland dateert de eerste waarneming van de grote roze zeepok van 1976, op boeien voor de kust van Terschelling in het noorden van Nederland. Er werden toen een tiental exemplaren verzameld. De identificatie liep echter niet van een leien dakje... Oorspronkelijk werden deze levende zeepokken geïdentificeerd als het vulkaantje ''Balanus perforatus'' <ref name=seven>Buizer, D.A.G. (1978). First autochtonous records of ''Balanus perforatus'' ''Bruguière'' (Cirripedia Balanomorpha) and ''Conchoderma auritum'' (L;) (Cirripedia Lepadomorpha) in the coastal waters of the Netherlands. Zoöl. Bijdr., Leiden, 23:34-37. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=141154 details]</ref>. Toen men enkele jaren later dit materiaal herbekeek vermoedde men dat het ging om de [[zeetulp]] ''Megabalanus tintinnabulum'' <ref name=eight>Buizer, D.A.G. (1980). ''Balanus tintinnabulum'' (L., 1758) autochtonous in the Netherlands with notes on size and growth of other operculate barnacles (Cirripedia, Balanomorpha). Bull. Zoöl. Mus., Univ. Amsterdam 7:149-154. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=197092 details]</ref>. Nog later bleek ook dit verkeerd te zijn en - na een derde onderzoek - stelde men vast dat het eigenlijk ging om de grote roze zeepok ''Megabalanus coccopoma'' <ref name=one> </ref>. <P> |
| − | De soort komt echter regelmatig voor in de aangroeigemeenschap op schepen maar wordt dikwijls fout geïdentificeerd | + | Een volgende gerapporteerde waarneming voor Nederland kwam pas in 2004. Toen is een dood exemplaar aangetroffen op een aangespoeld plastic vat bij Domburg in het zuidwesten van Nederland <ref name=nine> </ref>. Enkele jaren later, in 2006, zijn losliggende en lege exemplaren gevonden in een koelwaterinlaat van de elektriciteitscentrale van Borssele langs de Westerschelde. Wellicht zijn deze exemplaren gestorven door te lage temperaturen <ref name=nine> </ref>. In 2007 spoelde op het strand van Ter Heijde, nabij Den Haag, nog een individu aan waarvan het echter niet duidelijk is of het om een dood of levend exemplaar gaat <ref name=ten>Waarnemingen afkomstig van Waarnemingen.be, een initiatief van Natuurpunt Studie vzw en de Stichting Natuurinformatie. Grote roze zeepok - ''Megabalanus coccopoma''. [http://waarnemingen.be/soort/view/106300?from=1900-09-20&to=2011-09-27&prov=0&maand=0&os=0 online beschikbaar], geraadpleegd op 27-09-2011.</ref>. In 2009 werd deze exoot – levend – gesignaleerd in de Oosterschelde, nabij Bruinisse <ref name=eleven>Natuurbericht.nl. Eerst melding van exotische zeepok in Nederland. [http://www.natuurbericht.nl/index.php?id=925 online beschikbaar], geraadpleegd op 22-07-2010.</ref>.<P> |
| + | Naast Frankrijk en Nederland zijn er geen gerapporteerde meldingen van deze zeepok uit andere buurlanden <ref name=twelve>DAISIE European Invasive Alien Species Gateway, 2008. ''Megabalanus coccopoma''. Available from: http://www.europe-aliens.org/speciesFactsheet.do?speciesId=53378# [Accessed 22th July 2010] </ref>. | ||
| + | De soort komt echter regelmatig voor in de aangroeigemeenschap op schepen, maar wordt dikwijls fout geïdentificeerd <ref name=kerckhof2011>Persoonlijke mededeling door [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=person&persid=320 Francis Kerckhof] 2011.</ref>. | ||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 57: | Line 56: | ||
===<span style="color:#00787A">Wijze van introductie</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Wijze van introductie</span>=== | ||
| − | + | <div style="float:right;width:150pt;padding:0.4em 1em 0.4em 0em">[[Image:Megabalanus_coccopoma.jpg|caption|right|195px|]] | |
| − | In de literatuur worden twee mogelijke introductiewijzen vermeld. Enerzijds kunnen volwassen individuen getransporteerd worden door zich vast te hechten op | + | <div style="text-align: right;font-size:80%">Foto: <span class="plainlinks">[http://www.jacksonvilleshells.org/barnacle.htm jacksonvilleshells.org]</span></div></div> |
| + | In de literatuur worden twee mogelijke introductiewijzen vermeld. Enerzijds kunnen volwassen individuen getransporteerd worden door zich vast te hechten op scheepsrompen, waarbij de larven telkens op andere bestemmingen vrijgelaten worden in de waterkolom. Anderzijds kan transport van larven via het ballastwater optreden <ref name=one> </ref>. Deze laatste mogelijkheid wordt echter in twijfel getrokken. De larven van deze exoot zijn immers minder tolerant tegenover de algemene strenge ballastwater-condities <ref name=two> </ref>. | ||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 65: | Line 65: | ||
===<span style="color:#00787A">Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien</span>=== | ||
| − | De grote roze zeepok is een opportunistische soort en vestigt zich op allerhande harde ondergronden, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan verstoorde en onbegroeide substraten | + | De grote roze zeepok is een opportunistische soort en vestigt zich op allerhande harde ondergronden, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan verstoorde en onbegroeide substraten <ref name=two> </ref>. |
| − | Het is een snelle groeier die tot 5 centimeter groot wordt – zowel in hoogte als in diameter. Deze exoot treedt gemakkelijk in competitie met andere soorten voor ruimte en voedsel | + | Het is een snelle groeier die tot 5 centimeter groot wordt – zowel in hoogte als in diameter. Deze exoot treedt gemakkelijk in competitie met andere soorten voor ruimte en voedsel <ref name=thirteen>Smithsonian Marine Station at Fort Pierce – IRL Species Inventory. [http://www.sms.si.edu/irlspec/Megabalanus_coccopoma.htm online beschikbaar], geraadpleegd op 22-07-2010.</ref>. |
| − | |||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 74: | Line 73: | ||
===<span style="color:#00787A">Factoren die de verspreiding beïnvloeden</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Factoren die de verspreiding beïnvloeden</span>=== | ||
| − | Zoals alle zeepokken heeft de grote roze zeepok | + | Zoals alle zeepokken heeft de grote roze zeepok vrijzwemmende larven <ref name=thirteen> </ref> die tot drie weken in de waterkolom vertoeven en in die tijd meegenomen worden door de heersende stromingen <ref name=two> </ref>. Ook vastgehecht op scheepsrompen kan deze zeepok op diverse plaatsen larven in de waterkolom vrijlaten. Als het milieu geschikt is, kunnen de larven zich vestigen <ref name=one> </ref>. |
| − | Daar de grote roze zeepok een tropische soort is, zal een koude watertemperatuur de verspreiding ervan beperken | + | Daar de grote roze zeepok een tropische soort is, zal een koude watertemperatuur de verspreiding ervan beperken <ref name=thirteen> </ref>. Bovendien is deze exoot intolerant voor brak water <ref name=two> </ref>. |
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 82: | Line 81: | ||
===<span style="color:#00787A">Effecten of potentiële effecten en maatregelen</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Effecten of potentiële effecten en maatregelen</span>=== | ||
| − | Vestiging en groei op structuren zoals scheepsrompen, boeien en verschillende andere (visserij)materialen veroorzaken problemen. De verhoogde weerstand om door het water te glijden bijvoorbeeld leidt tot een minder efficiënt gebruik van brandstof. Vasthechting van zeepokken kan opgelost worden door de romp te reinigen en kan vermeden worden door behandeling met een aangroeiwerende verf, wat echter een dure onderneming is | + | Vestiging en groei op structuren zoals scheepsrompen, boeien en verschillende andere (visserij)materialen veroorzaken problemen. De verhoogde weerstand om door het water te glijden bijvoorbeeld leidt tot een minder efficiënt gebruik van brandstof. Vasthechting van zeepokken kan opgelost worden door de romp te reinigen en kan vermeden worden door behandeling met een aangroeiwerende verf, wat echter een dure onderneming is <ref name=schultz>Schultz, M.P.; Bendick, J.A.; Holm, E.R.; Hertel, W.M. (2010). Economic impact of biofouling on a naval surface ship Biofouling 27(1): 87-98. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=206434 details] </ref>. Bovendien brengen vele van deze verven schade toe aan het ecosysteem. Sommige verven blijven ook schade veroorzaken, hoewel ze uit circulatie genomen werden. Zo ook tributyltin ([[TBT]]), waarvan het gebruik reeds sinds 2003 verboden werd <ref>Coastalwiki.org Antifouling paints. [http://www.coastalwiki.org/coastalwiki/Antifouling_paints online beschikbaar], geraadpleegd op 22-06-2011. </ref>. <P> |
| − | Ook competitie met andere filtervoedende | + | Ook competitie met andere filtervoedende en/of aangroeisoorten voor voedsel en ruimte kan effect hebben op de inheemse gemeenschap <ref name=fifteen>Perreault, R.T. (2004). An exotic tropical barnacle, ''Megabalanus coccopoma'' (Darwin 1854), in Louisiana: its probable arrival and environmental implications. Proceedings of the Louisiana Academy of Sciences 66:13-16. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=204521 details]</ref>. |
| − | |||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
<P> | <P> | ||
| − | |||
| − | |||
===<span style="color:#00787A">Specifieke kenmerken</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Specifieke kenmerken</span>=== | ||
| − | De grote roze zeepok kan tot 5 centimeter groot worden, zowel in de breedte als in de hoogte en is daarmee één van de grotere zeepokken. De schaal bestaat uit 6 overlappende kalkplaten, waarbij de niet-overlappende delen glad en rozerood zijn en de relatief smalle overlappende delen paars tot wit zijn. De centrale opening is eveneens smal | + | <div style="float:left;width:165pt;padding:0.4em 1em 0.4em 0em">[[Image:Grote_roze_zeepok2.jpg|caption|left|215px|]] |
| − | In het veld kan men deze zeepok relatief eenvoudig onderscheiden van de eveneens tropische [[zeetulp]] ''Megabalanus tintinnabulum''. De grote roze zeepok heeft een kegelvormige schelp, een smalle cirkelvormige tot ovale centrale opening en een rozerode kleur, terwijl de zeetulp een eerder cilindervormige schelp, een minder afgeronde opening en een roze tot paarse kleur heeft | + | <div style="text-align: left;font-size:80%">Foto: Marco Faasse (<span class="plainlinks">[http://www.acteon.nl/ www.acteon.nl])</span></div></div>De grote roze zeepok kan tot 5 centimeter groot worden, zowel in de breedte als in de hoogte en is daarmee één van de grotere zeepokken. De schaal bestaat uit 6 overlappende kalkplaten, waarbij de niet-overlappende delen glad en rozerood zijn en de relatief smalle overlappende delen paars tot wit zijn. De centrale opening is eveneens smal <ref name=two> </ref>. <P> |
| + | In het veld kan men deze zeepok relatief eenvoudig onderscheiden van de eveneens tropische [[zeetulp]] ''Megabalanus tintinnabulum''. De grote roze zeepok heeft een kegelvormige schelp, een smalle cirkelvormige tot ovale centrale opening en een rozerode kleur, terwijl de zeetulp een eerder cilindervormige schelp, een minder afgeronde opening en een roze tot paarse kleur heeft <ref name=sixteen>Bliss, A.; Power, A.; Olsen, M.; Sweeney-Reeves, M.; Rahn, A. (2007). Invasive species: Titan acorn barnacle. Factsheet. University of Georgia Marine Extension Service: Georgia. 1 pp. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=208117 details]</ref>. <P> | ||
Zeepokken voeden zich enkel wanneer ze volledig ondergedompeld zijn. Dan opent de centrale opening zich en steken de zeepokken hun 6 paar lange en behaarde rankpoten of cirri naar buiten. Hiermee filteren ze kleine voedseldeeltjes uit het water. | Zeepokken voeden zich enkel wanneer ze volledig ondergedompeld zijn. Dan opent de centrale opening zich en steken de zeepokken hun 6 paar lange en behaarde rankpoten of cirri naar buiten. Hiermee filteren ze kleine voedseldeeltjes uit het water. | ||
| − | Verder zijn zeepokken tweeslachtig (hermafrodiet). Ze hebben een lange penis om een naburige pok – die dan even het vrouwtje is – te bevruchten | + | Verder zijn zeepokken tweeslachtig (hermafrodiet). Ze hebben een lange penis om een naburige pok – die dan even het vrouwtje is – te bevruchten <ref name=thirteen> </ref>. |
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 104: | Line 101: | ||
====<span style="color:#00787A">''Tropische concurrenten''</span>==== | ====<span style="color:#00787A">''Tropische concurrenten''</span>==== | ||
| − | Twee niet-inheemse zeepokken voor de Belgische kust, de zeetulp ''Megabalanus tintinnabulum'' en de grote roze zeepok ''Megabalanus coccopoma'', treden niet enkel in | + | Twee niet-inheemse zeepokken voor de Belgische kust, de zeetulp ''Megabalanus tintinnabulum'' en de grote roze zeepok ''Megabalanus coccopoma'', treden niet enkel in competitie met onze inheemse soorten, maar ook met elkaar. Een onderzoek in het zuiden van Brazilië toont namelijk aan dat wanneer beide soorten in competitie treden, de grote roze zeepok de zeetulp wegconcurreert. De zeetulp neemt er in aantallen af door de snelle kolonisatie van de grote roze zeepok <ref>Young, P.S. (1994). Superfamily Balanoidea Leach (Cirripedia, Balanomorpha) from the Brazilian coast Bolm Mus. nac., N.S., Zool. 356: 1-36. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=141161 details] </ref>. |
| + | <P> | ||
| + | <BR> | ||
| + | <P> | ||
| + | ===<span style="color:#00787A">Hoe verwijzen naar deze pagina?</span>=== | ||
| + | {{Kader5| | ||
| + | SoortnaamNL=Grote roze zeepok | | ||
| + | SoortnaamLt=Megabalanus coccopoma| | ||
| + | Naamlector=Francis Kerckhof| | ||
| + | refid=210306|}} | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
Latest revision as of 17:12, 28 February 2013
Warning: Deze pagina wordt niet langer bijgewerkt. Meer recente info is te vinden op http://www.vliz.be/niet-inheemse-soorten
|
Grote roze zeepok
De grote roze zeepok Megabalanus coccopoma was oorspronkelijk enkel te vinden langs de westkusten van Centraal- en Zuid-Amerika. Deze zeepok werd in Europa voor de eerste maal waargenomen in 1851, op de romp van een schip aangemeerd in Le Havre, Frankrijk. Bij ons nam men deze exoot voor het eerst waar in 1997 op boeien vóór de Belgische kust. De grote roze zeepok is een opportunistische soort en maakt deel uit van de vaste aangroeigemeenschap van scheepsrompen en andere harde oppervlakken. Bovendien treedt deze zeepok in competitie met inheemse zeepokken.
 |
Wetenschappelijke naam
Megabalanus coccopoma (Darwin, 1854)
Oorspronkelijke verspreiding
Oorspronkelijk kwam de grote roze zeepok enkel voor langs de Centraal- en Zuid-Amerikaanse kusten van de tropische Stille Oceaan [1]. Deze zeepok is een opportunistische soort die zich het best vestigt in recent verstoorde gebieden, op scheepsrompen, boeien of op grote kreeftachtigen in de lage intergetijdenzone tot op een diepte van maximaal 100 meter [2].
Eerste waarneming in België
Tijdens een studie over de aangroeigemeenschap op boeien voor de Belgische kust, vond men in 1997 voor het eerst een tiental exemplaren van deze zeepok op een boei ter hoogte van de Kwintebank, op zo’n 10 kilometer uit de kust voor Nieuwpoort [1].
Verspreiding in België
Sinds 1997 worden exemplaren van de grote rode zeepok gemeld in onze wateren, zowel op boeien als op drijvende voorwerpen [1][3][4][5].In ons studiegebied werden in 2006 losliggende en lege exemplaren gevonden in een koelwaterinlaat van de elektriciteitscentrale van Borssele langs de Nederlandse Westerschelde [6].
Verspreiding in onze buurlanden
De eerste waarneming voor Europa dateert van 1851, toen deze zeepok op de romp van een schip in Le Havre (Noordwest-Frankrijk) werd gevonden [7].
Foto: Jo O'Keefe
Een volgende gerapporteerde waarneming voor Nederland kwam pas in 2004. Toen is een dood exemplaar aangetroffen op een aangespoeld plastic vat bij Domburg in het zuidwesten van Nederland [6]. Enkele jaren later, in 2006, zijn losliggende en lege exemplaren gevonden in een koelwaterinlaat van de elektriciteitscentrale van Borssele langs de Westerschelde. Wellicht zijn deze exemplaren gestorven door te lage temperaturen [6]. In 2007 spoelde op het strand van Ter Heijde, nabij Den Haag, nog een individu aan waarvan het echter niet duidelijk is of het om een dood of levend exemplaar gaat [10]. In 2009 werd deze exoot – levend – gesignaleerd in de Oosterschelde, nabij Bruinisse [11].
Naast Frankrijk en Nederland zijn er geen gerapporteerde meldingen van deze zeepok uit andere buurlanden [12]. De soort komt echter regelmatig voor in de aangroeigemeenschap op schepen, maar wordt dikwijls fout geïdentificeerd [13].
Wijze van introductie
Foto: jacksonvilleshells.org
In de literatuur worden twee mogelijke introductiewijzen vermeld. Enerzijds kunnen volwassen individuen getransporteerd worden door zich vast te hechten op scheepsrompen, waarbij de larven telkens op andere bestemmingen vrijgelaten worden in de waterkolom. Anderzijds kan transport van larven via het ballastwater optreden [1]. Deze laatste mogelijkheid wordt echter in twijfel getrokken. De larven van deze exoot zijn immers minder tolerant tegenover de algemene strenge ballastwater-condities [2].
Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien
De grote roze zeepok is een opportunistische soort en vestigt zich op allerhande harde ondergronden, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan verstoorde en onbegroeide substraten [2]. Het is een snelle groeier die tot 5 centimeter groot wordt – zowel in hoogte als in diameter. Deze exoot treedt gemakkelijk in competitie met andere soorten voor ruimte en voedsel [14].
Factoren die de verspreiding beïnvloeden
Zoals alle zeepokken heeft de grote roze zeepok vrijzwemmende larven [14] die tot drie weken in de waterkolom vertoeven en in die tijd meegenomen worden door de heersende stromingen [2]. Ook vastgehecht op scheepsrompen kan deze zeepok op diverse plaatsen larven in de waterkolom vrijlaten. Als het milieu geschikt is, kunnen de larven zich vestigen [1]. Daar de grote roze zeepok een tropische soort is, zal een koude watertemperatuur de verspreiding ervan beperken [14]. Bovendien is deze exoot intolerant voor brak water [2].
Effecten of potentiële effecten en maatregelen
Vestiging en groei op structuren zoals scheepsrompen, boeien en verschillende andere (visserij)materialen veroorzaken problemen. De verhoogde weerstand om door het water te glijden bijvoorbeeld leidt tot een minder efficiënt gebruik van brandstof. Vasthechting van zeepokken kan opgelost worden door de romp te reinigen en kan vermeden worden door behandeling met een aangroeiwerende verf, wat echter een dure onderneming is [15]. Bovendien brengen vele van deze verven schade toe aan het ecosysteem. Sommige verven blijven ook schade veroorzaken, hoewel ze uit circulatie genomen werden. Zo ook tributyltin (TBT), waarvan het gebruik reeds sinds 2003 verboden werd [16].Ook competitie met andere filtervoedende en/of aangroeisoorten voor voedsel en ruimte kan effect hebben op de inheemse gemeenschap [17].
Specifieke kenmerken
Foto: Marco Faasse (www.acteon.nl)
In het veld kan men deze zeepok relatief eenvoudig onderscheiden van de eveneens tropische zeetulp Megabalanus tintinnabulum. De grote roze zeepok heeft een kegelvormige schelp, een smalle cirkelvormige tot ovale centrale opening en een rozerode kleur, terwijl de zeetulp een eerder cilindervormige schelp, een minder afgeronde opening en een roze tot paarse kleur heeft [18].
Zeepokken voeden zich enkel wanneer ze volledig ondergedompeld zijn. Dan opent de centrale opening zich en steken de zeepokken hun 6 paar lange en behaarde rankpoten of cirri naar buiten. Hiermee filteren ze kleine voedseldeeltjes uit het water. Verder zijn zeepokken tweeslachtig (hermafrodiet). Ze hebben een lange penis om een naburige pok – die dan even het vrouwtje is – te bevruchten [14].
Weetjes
Tropische concurrenten
Twee niet-inheemse zeepokken voor de Belgische kust, de zeetulp Megabalanus tintinnabulum en de grote roze zeepok Megabalanus coccopoma, treden niet enkel in competitie met onze inheemse soorten, maar ook met elkaar. Een onderzoek in het zuiden van Brazilië toont namelijk aan dat wanneer beide soorten in competitie treden, de grote roze zeepok de zeetulp wegconcurreert. De zeetulp neemt er in aantallen af door de snelle kolonisatie van de grote roze zeepok [19].
Hoe verwijzen naar deze pagina?
VLIZ Alien Species Consortium (2011). Grote roze zeepok – Megabalanus coccopoma. Niet-inheemse soorten van het Belgisch deel van de Noordzee en aanpalende estuaria. Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ). Geraadpleegd op 31-10-2024. Beschikbaar op
http://www.vliz.be/wiki/Lijst_niet-inheemse_soorten_Belgisch_deel_Noordzee_en_aanpalende_estuaria
Lector: Francis Kerckhof
VLIZ Alien Species Consortium: http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=project&proid=2170
Deze fiche (versie 2011) is ook als pdf beschikbaar op http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=210306
Geraadpleegde bronnen
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Kerckhof, F.; Cattrijsse, A. (2001). Exotic Cirripedia (Balanomorpha) from buoys off the Belgian coast. Senckenb. Marit. 31(2): 245-254. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "one" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "one" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "one" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "one" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "one" defined multiple times with different content - ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Newman, W.A.; McConnaughey, R.R. (1987). A tropical eastern Pacific barnacle, Megabalanus coccopoma (Darwin), in southern California, following El Niño 1982-83. Pacif. Sci. 41 (1-4). details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "two" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "two" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "two" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "two" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "two" defined multiple times with different content - ↑ Kerckhof, F.; Van Outryve, R. (2005). Verslag van de excursie naar Koksijde op 29 november 2003. De Strandvlo 25(1): 19-25. details
- ↑ Kerckhof, F. (2006). National report Belgium, 2005, in: ICES Advisory Committee on the Marine Environment (2006). Working Group on Introductions and Transfers of Marine Organisms (WGITMO) 16-17 March 2006 Oostende, Belgium. C.M. - International Council for the Exploration of the Sea, CM 2006(ACME:05): pp. 43-45. details
- ↑ Waarnemingen afkomstig van Waarnemingen.be, een initiatief van Natuurpunt Studie vzw en de Stichting Natuurinformatie. online beschikbaar, geraadpleegd op 22-7-2010.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 van Nieulande, F.; Raad, H.; Faasse, M. (2006). De exotische zeepok Megabalanus coccopoma (Darwin, 1854) autochtoon voorkomend bij Borssele. Het Zeepaard 66(6): 174-176. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "nine" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "nine" defined multiple times with different content - ↑ Nilsson-Cantell, C.-A. (1932). Revision der Sammlung rezenter Cirripedien des Naturhistorischen Museums in Basel. Verh. Naturforsch. Ges. Basel. 42:103-137. details
- ↑ Buizer, D.A.G. (1978). First autochtonous records of Balanus perforatus Bruguière (Cirripedia Balanomorpha) and Conchoderma auritum (L;) (Cirripedia Lepadomorpha) in the coastal waters of the Netherlands. Zoöl. Bijdr., Leiden, 23:34-37. details
- ↑ Buizer, D.A.G. (1980). Balanus tintinnabulum (L., 1758) autochtonous in the Netherlands with notes on size and growth of other operculate barnacles (Cirripedia, Balanomorpha). Bull. Zoöl. Mus., Univ. Amsterdam 7:149-154. details
- ↑ Waarnemingen afkomstig van Waarnemingen.be, een initiatief van Natuurpunt Studie vzw en de Stichting Natuurinformatie. Grote roze zeepok - Megabalanus coccopoma. online beschikbaar, geraadpleegd op 27-09-2011.
- ↑ Natuurbericht.nl. Eerst melding van exotische zeepok in Nederland. online beschikbaar, geraadpleegd op 22-07-2010.
- ↑ DAISIE European Invasive Alien Species Gateway, 2008. Megabalanus coccopoma. Available from: http://www.europe-aliens.org/speciesFactsheet.do?speciesId=53378# [Accessed 22th July 2010]
- ↑ Persoonlijke mededeling door Francis Kerckhof 2011.
- ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 Smithsonian Marine Station at Fort Pierce – IRL Species Inventory. online beschikbaar, geraadpleegd op 22-07-2010. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "thirteen" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "thirteen" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "thirteen" defined multiple times with different content - ↑ Schultz, M.P.; Bendick, J.A.; Holm, E.R.; Hertel, W.M. (2010). Economic impact of biofouling on a naval surface ship Biofouling 27(1): 87-98. details
- ↑ Coastalwiki.org Antifouling paints. online beschikbaar, geraadpleegd op 22-06-2011.
- ↑ Perreault, R.T. (2004). An exotic tropical barnacle, Megabalanus coccopoma (Darwin 1854), in Louisiana: its probable arrival and environmental implications. Proceedings of the Louisiana Academy of Sciences 66:13-16. details
- ↑ Bliss, A.; Power, A.; Olsen, M.; Sweeney-Reeves, M.; Rahn, A. (2007). Invasive species: Titan acorn barnacle. Factsheet. University of Georgia Marine Extension Service: Georgia. 1 pp. details
- ↑ Young, P.S. (1994). Superfamily Balanoidea Leach (Cirripedia, Balanomorpha) from the Brazilian coast Bolm Mus. nac., N.S., Zool. 356: 1-36. details
